Melissa officinalis
- Türkçe Adı: Melisa, Oğul otu
- İngilizce Adı: Lemon balm
- En Sık Bulunduğu Bölgeler ve Genel Özellikleri: Bu bitki aslen doğu Akdeniz bölgesinde, batı Asya’da ve merkez Avrupa’da yetişmekte olan, limon kokusunu andıran bir kokuya sahip, otsu bir bitkidir.
Kullanılabilir Kısımlar: Bitkinin medikal amaçlı olarak kullanılan kısmı, kuru veya taze yaprak kısmı ve yapraklardan elde edilen uçucu yağdır. Ancak nadiren bitkinin diğer kısımları da medikal amaçlar için kullanılmaktadır.
İçeriğindeki Bileşenler: Uçucu yağ [(Geranial (sitral olarak da adlandırılır), neral (sitral b olarak da adlandırılır), sitronellal, linalool, geraniol, geranilaktetat, metil sitronellat, trans-beta-osimen, beta karyofilen, karyofilebepoksid, germakren D, eugenol)], glikozidler (eugenol glikozidi vs..), kafeik asit türevleri (rosmarinik asit), flavonoidler (sinarosid, kozmosiin, ramnositrin, isokuercitin), triterpen asitler (ursolik asit vs..), başta olmak üzere birçok bileşen içermektedir.
Etkileri ve Kullanıldığı Durumlar: Oğul otunun sedatif (rahatlatıcı, sakinleştirici), antioksidan ve antiviral etkileri olduğu bilinmektedir. Yapılan klinik araştırmalar, oğul otunun sakinleştirici etkisi olduğunu ve uyanıklığı azalttığını göstermiştir.
Oğul otu aromaterapi amacıyla kullanıldığında, içeriğinde bulunana terpenler akciğer tarafından hemen emilerek kana geçer ve buradan da kan-beyin bariyerini aşarak beyine ulaşıp, GABA reseptörleri üzerine etkiyerek, rahatlatıcı etkilerini gösterirler.
Oğul otu halk arasında,
- Anksiyeteyi gidermek için,
- İnsomniyanın (uykusuzluk) tedavisinde yardımcı olarak,
- Hazımsızlık olarak bilinen dispepsinin, mide şişliğinin ve midedeki gaz birikiminin giderilerek rahatlatılması amacıyla,
- Kolik tedavisine yardımcı olarak,
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda,
- Grave hastalığında,
- Dismenore (ağrılı adet görme) kramplarını yatıştırmak için,
- Başağrısı ve dişağrısı gibi ağrıları hafifletmek için,
- Alzeimmer hastalığının tedavisine yardımcı olarak,
- Histeri ve melankoli gibi duygusal rahatsızlıklara karşı,
- Müköz membranların kronik inflamasyonunda (iltihap ve yangı),
- Sinirsel kökenli kalp çarpıntılarını dindirmek amacıyla,
- Mide bulantısını gidermek için,
- Yüksek tansiyonu düşürmek için oral olarak (ağızdan alınarak) kullanılır.
Bunların haricinde, yaraların daha kolay iyileşmesini sağlamak, tümör ve böcek ısırıkların iyileşmesine yardımcı olmak ve Herpes labialis gibi cinsel bölgede siğillere neden olan virüslere karşı topikal olarak (bölgesel) kullanılır.
Oğul otu solunarak kullanıldığında, kolinerjik aktiviteyi ve GABA reseptörlerini etkileyerek, Alzeimmer hastalığına faydalı olduğu düşünülmektedir.
Oğul otu yaprakları veya yağı, yiyecek ve içeceklere aroma kazandırmak amacıyla da kullanılmaktadır.
Etkili Olduğu Durumlar:
- Alzheimer Hastalığı: Düzenli olarak 4 ay boyunca oğul otu ekstresi kullanan alzeimmer hastalarındaki hastalık semptomlarının ve ajitasyonun azaldığı görülmüştür.
- Kolik: Kolik halk arasında gaz sancısına verilen addır. Yapılan bir klinik araştırmada bir grup bebeğin yarısına plasebo, diğer yarısına ise 164 mg rezene, 97 mg oğul otu ve 178 mg Alman papatyası içeren özel bir gıda karışımı günde iki kez verilmiştir. Sonuç olarak besin takviyesi verilen gruptaki bebekler plasebo grubuna kıyasla çok daha az ağlamışlardır.
- Dispepsi: Dispepsi halk arasında hazımsızlık ve sindirim güçlüğü olarak bilinir. İçeriğinde oğul otunun da bulunduğu özel bir bitkisel karışımın hazımsızlığa karşı olumlu etkisinin olup olmadığı araştırılmıştır. Bu karışımda papatya haricinde nane yaprağı, kimyon, meyan kökü, peygamber dikeni, kırlangıç otu ve melek otu da bulunmaktadır. Bahsedilen karışımdan dört hafta boyunca günde üç kez 1 ml kullanılmasının reflüyü, karın ağrısını, krampları, mide bulantısı ve kusmayı önemli ölçüde azalttığı bildirilmiştir.
- Herpes labialis (siğil): %1 oğul otu ekstresi içeren bir dudak balmının, siğiller üzerine uygulandığında, iyileşme süresini belirgin oranda kısalttığı, enfeksiyonun yayılmasını önlediği ve siğilin tekrarlama sıklığını azalttığı bildirilmiştir.
- Uyku: 80 mg oğul otu ve 160 mg kediotu içeren bitkisel kapsüllerin günde 3 kez kullanımı sonucu, sağlıklı insanlardaki uyku kalitesinin ve uyku zamanının kısaldığı görülmüştür.
Kullanım Şekli ve Dozaj:
Alzeimmer hastalığına karşı 1:1 oranında %45’lik etil alkol ile hazırlanmış sıvı ekstreden günde 60 damla kullanılması önerilmektedir. Uyku kalitesini arttırmak için 80 mg oğul otu ve 160 mg kediotu içeren bitkisel kapsüllerin günde 3 kez kullanımının olumlu sonuçlar verdiği görülmüştür. Bebeklerdeki kolik rahatsızlığına karşı, 164 mg rezene, 97 mg oğul otu ve 178 mg Alman papatyası içeren özel bir gıda karışımı günde iki kez verilmiştir. Eğer oğul otunu çay olarak tüketmek istiyorsanız 1,5-4,5 gram kuru bitki yaprağının üzerine bir bardak kaynar su ekleyerek 10 dakika bekletiniz ve tüketiniz. Bu çaydan günde birkaç bardak tüketebilirsiniz. Oğul otu kapalı, nemsiz ve ışık almayan bir kapta saklanıldığında 1 yıl süreyle tüketilebilir.
Güvenlik ve Yan Etkileri:
Oğul otunun gıdalarda bulunan miktarının tüketimi güvenli kabul edilmektedir ve Amerikadaki gıdalarda kullanımı GRAS statüsündedir (güvenli).
Oğul otunun medikal amaçlar için uygun doz ve süre içerisinde kullanımı da güvenli kabul edilmektedir. Yapılan araştırmalar sonucu bu bitkinin 4 aya kadar güvenle kullanılabileceği rapor edilmiştir. Ancak çok uzun süreli kullanımının güvenilirliği hakkında herhangibir araştırma yapılmadığından, bilgi bulunmamaktadır. Bu bitkinin kullanımının güvenilirliği gebeler ve emzirme dönemlerindeki kadınlar üzerinde araştırılmadığından bilinmemektedir.
Diğer Bitkilerle /Gıdalarla / Gıda Takviyeleriyle Etkileşim:
Sedatif Özelliğe Sahip Bitkiler ve Gıda Takviyeleri: Oğul otunun sedatif özelliklere sahip olduğu düşünüldüğünden, diğer sedatif bitkilerle beraber kullanımının, bu bitkilerin sedatif özelliklerini ve muhtemel yan etkilerini daha da güçlendirebileceği tahmin edilmektedir. Bahsedilen bitkilerden bazıları: 5-HTP, hazanbel, Kaliforniya haşhaşı, şerbetçiotu, kava, sarı kantaron, takke çiçeği, kedi otu, yerba mansa vs..
Etanol (Etil alkol): Teorik olarak, oğul otu etanolün sedatif özelliklerini güçlendirebilir.
İlaçlarla Etkileşim:
Merkezi Sinir Sistemi Depresanları: Oğul otunun bu ilaçlarla beraber kullanımı additif etkiye neden olarak bahsedilen ilaçların sedatif özelliklerini güçlendirebilir.
Hastalıklar veya Durumlarla Etkileşimi:
Cerrahi Operasyon: Cerrahi operasyon geçirecek hastalara, operasyondan en az 2 hafta öncesinden bu bitkinin kullanımını kesmeleri tavsiye edilir.
German Commission E: Alman Komisyon E monografları (German Commission E monografları), 1983 ve 1993 yılları arasında 300 ‘den fazla bitki ve bitkisel karışımın medikal kullanımını, etkilerini ve yan etkilerini birçok klinik araştırmalar yaparak, objektif ve çok sıkı bilimsel kriterlere göre değerlendirek yazılmış olan bitkilerle ilgili çok değerli bir bilgi kaynağıdır. Alman komisyon E monografları, Alman hükümeti tarafından finanse edilen komisyon E’nin titiz çalışmalar sonucu yayımladığı, tüm dünyadaki herbalistler, eczacılar ve tıp doktorları tarafından ciddiye alınan bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.
Oğul otunun German Commission E tarafından onaylanan kullanım alanları:
Tadı: Acı - tatlı
Kullanılan Kısımları: Yapraklar
Enerjetiği: Serinletici
Sindirim Sonrası Etkisi: Acı
Dosha’lar Üzerindeki Etkileri: Kapha ve Pitta’yı azaltmasına karşın Vata’yı etkilemez
Genel Nitelikleri: Diyaforetik (terletici), karminatif (bağırsaklardaki gaz birikimini azaltıcı), nervin (sinir sistemini besleyici ve yatıştırıcı), antispazmodik, emanogog (adet düzenleyici ve söktürücü)
Özellikle Etkilediği Organlar: Akciğer ve böbrekler
Kullanım Alanları: Yüksek ateşi düşürmede oldukça etkili olan oğul otu, sakinleştirici ve sedatif özellikleriyle bilinir. Sinirsel gerginliği azaltmak için ve depresyona karşı oldukça etkili olduğu düşünülmektedir. Bunun haricinde mide ve bağırsak sistemini rahatlatarak hazma yardımcı olur, karındaki gaz birikimini gidermek için faydalıdır. Ayrıca, melankoli, uykusuzluk, histeri, kramplar ve bronşite karşı da etkili olduğu düşünülmektedir.
Oğul otu ekstresini içeren krem ve losyonların, siğillerin tedavisinde başarılı olduğu bilinmektedir.