Bebekler küçük zeki insanlardır ve hareketleri kullanarak anne ve babalarıyla iletişim kurmada şaşırtıcı bir yeteneğe sahiplerdir. Rahimdeyken bile bebeğin tekmesi veya silkelenmesi bile bir dış uyarana tepki içindir. Fakat bebeğin nefes, dil, ağız ve ses tellerinin karmaşık koordinasyonu hızla gelişmeye devam ettiği için onlar 12-18 aylık olana kadar konuşmaya başlamazlar.
Bebeklerin işaret dili bebeğin sesini henüz bulmamış olduğu bir zamanda oluşan iletişim boşluğunu dolduran etkili bir yöntemdir. Bebekler henüz daha altı aylıkken düşüncelerini ifade etmek, duygularını dışa vurmak, isteklerini belirtmek için el hareketlerini kullanırlar. Aileler artık dil öncesi ve konuşma arasındaki boşluğu aşacak köprüyü işaret dilini kullanmayı öğreniyor.
Sidney Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Konuşma Patolojisi bölümünden Natalie Munro, "Çocuğunuzla iletişim kurmak inanılmaz bir deneyim,” diyor. "Bütün bebekler değilse bile, bebeklerin çoğu onlara bakanların seslerini dinlemeyi ve yüzlerini seyretmeyi çok severler. Yüz hareketleri ve doğal konuşma ritimleri ve melodiler bebekleri adeta büyülüyor. Bebekler binlerce yıldır konuşma dilini bu şekilde öğreniyorlar. Bakıcılar genellikle konuşmaya eşlik eden doğal hareketler yapıyorlar. Örneğin bebeği kucağına almak istediğinde genellikle bebeğe bakıp elleri ve gözleriyle yukarıyı hareket ederek ‘hoppa’ diyorlar.
"Bütün bu kelime öğrenme ‘ipuçları’ (bir bakış, ses, el hareketi) küçük bebeğe ebeveynin niyetini anlatır. Zaman içinde bu kelime öğrenme ipuçları çocukların kendi niyetlerini geliştirmelerine de yardımcı olur. Bebekler niyetlerini ilk önce istenilen nesneye bakarak, işaret ederek, konuşma sesleri kullanarak, bu üçünü bir arada kullanarak ve nihayet kelimeler kullanarak anlatırlar.
Bebeklerin işaret dili bebeğe bakan kişinin bildirdiği kelime ve kavramları destekleyecek mimik ve el hareketlerinden oluşur. Eğer bakıcı sürekli aynı işareti kullanırsa, bebekler de kendilerini ifade etmek için bu işareti kullanır.
Bir çocuk işaret dilini kullandığı zaman bu onların etkili bir şekilde iletişim içinde olduğunu gösterir, gelişmenin ilk evrelerinde onların hanelerine yazılacak büyük bir artıdır bu. Fakat bebek ile bakıcısı arasındaki iletişimin bebeğin içinde bulunduğu ortamda sürekli kullanılan işaretlerden oluştuğunu unutmamak gerekir. El işareti tek başına olmaz, ona genelde bir ses veya bakış eşlik eder.
İşaret dilini kullanan bir anne, kendisini ve oğlunu işaret dilini kullanırken gören insanların genellikle, buna ne gerek var, diye düşündüğünü ve işaret dilini kullanmanın çocuğun konuşmasını geciktirebileceğinden endişe edip etmediğini sorduğunu söylüyor. Bu sorunun cevabı Hayır! Tam aksine çünkü işaret dilini etkili bir şekilde kullanan çocuklar çok daha erken yaşta konuşmaya başlıyor.
Sidney Üniversitesi’nin programına katılan çocuklar örneğin Rafferty yaşıtlarının ötesinde bir gelişim kat ediyor. Kendisinden 12 ay daha büyük çocuklarla aynı konuşma yeteneklerine sahip oluyor. Düzenli olarak yedi sekiz kelimelik kusursuz cümleler kuruyor. Hatta bazen kendi söylediğini bile anlayamayacak kadar uzun cümleler kuruyor. Rafferty’nin annesinin duyguları şöyle: "Oğlumun bir deha olduğunu sanmıyorum, olağanüstü konuşma yeteneği anne babasının mucizevi DNA’sından gelmiyor. Bebeğim geleceğin Oscar Wilde’ı veya Mark Twain’i olacak değil. O sadece işaret dilini kullanarak iletişime ve sohbete çok erken yaşta başladı ve bu da onun gelişiminde çok faydalı oldu.”
Bebek işaret dilinin etkilerine üzerine birçok üniversitede kapsamlı araştırmalar yapılmaktadır. Kaliforniya çocuk gelişimi uzmanı Dr. Linda Acredolo ile Susan Goodwyn’in devam eden çalışması özellikle dikkat çekici. Acredolo ile Goodwyn bebeklerin henüz dile getiremedikleri kelimeleri temsil eden işaretleri doğal olarak kullandıklarını gözlemlemiş ve ebeveynin bu süreci teşvik etmesi durunda ne tür bir etki olacağını araştırmışlar.
Araştırma 11 aylık bebek sahibi 140 aileyi iki gruba, işaret dili kullananlar ve kullanmayanlar olmak üzere iki gruba ayırmış. Her grup Acredolo ile Goodwyn her iki grubu sesiz yıl boyunca izlemiş ve konuşma öncesi işaret dili kullanan çocukların hem dil hem de bilişsel gelişimlerinin diğer çocuklara göre çok avantajlı olduğu sonucuna varmıştır.
Bebeğe İşaret Dili Öğretmek
- Ne Zaman Başlamalı: Anne ve babalar çocuklarıyla göz teması kurmaya başlar başlamaz bebek dili öğretimi başlayabilir, fakat bebeklerin el ve parmak hareketleri yapmak için gereken motor becerilerin gelişim zamanı olan altıncı ay genelde ideal başlama vaktidir. Eğer bebeğiniz güle güle yapıyor, gülümsüyor, ellerini çırpıyor ve bir şeyi işaret etmeye başlamışsa, bunlar iletişim kurmaya hazır olduğunu gösterir.
- Bebek adımları: İlk önce bebeğinize sadece bir veya iki işaret öğretin. Bunlara tepki verdikten sonra yavaş yavaş yenilerini katabilirsiniz.
- Tutarlı olun: Ailenin diğer üyelerini, varsa çocuk bakıcılarını aynı işaret dilini kullanmaya teşvik edin. Başarırın sırrı işaret dilini günlük hayatın bir parçası haline getirmektir. Her zaman kelimeyi ve işareti bir arada kullanma alışkanlığını geliştirmelisiniz ve işareti tümüyle görebilmesi için çocuğun göz seviyesinde yapın.
- Sabır ve azim: Sabreden derviş muradına ermiş. İşaret dili bir öğrenme süreci gerektirir ve bu da vakit alır. Sabır, tekrar ister; fakat bebeğiniz ilk kelimesini işaret ettikten sonra ‘bu genellikle 4 ila 6 hafta içinde) arkası çok hızlı gelir.
- Bütün çabalarını teşvik edin: Bebeğiniz bir işareti yapmaya çalışırsa ona övün ve cesaretlendirin, işaret doğru olmasa bile yapın bunu ve doğru işareti gösterip kelimeyi söyleyin.
- Bir gruba veya programa katılın: İşaret dili tıpkı konuşma dili gibi ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Bir işaret dili grubuna veya dersine katılırken, kendi bölgenizin dilini kullanan bir kursu seçmelisiniz.