Fibromiyalji - Nedir

Kişiden kişiye farklı semptomlar gösteren kas-iskelet sistemi ağrılarıdır.

Fibromiyalji

Özellikle sırt, boyun, omuzlar ve kalçalarda belirgin olmak üzere yaygın kas-eklem ağrısı, yorgunluk, sabah tutukluğu ile karakterize, non-inflamatuar ve kronik bir kas-iskelet sistemi hastalığıdır.

Fibromyalji kelimesi, fibro- fibröz doku  + myo- kas  + algos- ağrı kelimelerinden türemiş bir kelimedir. 

Tüm dünyada ve her ırkta, kadınlarda erkeklerden 10 kat daha yaygın, en sık 25-60 yaşlar arasında, üçüncü en sık görülen romatizmal hastalıktır (romatoid artritten sonra). Amerika’da yaklaşık 12 milyon kişide, Türkiye’de 1 milyondan fazla kişide olduğu düşünülmektedir. ABD’de ayakta başvuran dahiliye hastalarının % 5.7’ sinde; romatizma polikliniklerinde ise % 10’undan fazla kişide bu hastalığa rastlanmaktadır. Fibromiyalji hassas, mükemmeliyetçi kadınların hastalığı olarak bilinir.

Merkezi sinir sisteminin aşırı hassaslaşmasıyla meydana gelen hiperaljezi ve allodini durumlarının (varolmayan bir ağrının varmış gibi algılanması ya da ağrı duyusunun normalin çok daha üzerindeki bir şiddette hissedilmesi), fibromiyaljiden sorumlu olabileceği düşünülmektedir. Yapılan birçok araştırmada FM görülen hastalarda merkezi sinir sistemindeki serotonin ve norepinefrin seviyelerinin düştüğü,  eksitatör olan glutamat ve P maddesi seviyelerinin arttığı görülmüştür. Bunun yanısıra bu hastaların bazılarında, büyüme hormonu seviyesinin azaldığı, dopamin seviyesinin azaldığı ve bazı sitokinlerin arttığı da tespit edilmiştir.

Hastalığın ortaya çıkış nedeni tam olarak bilinmemektedir. Buna rağmen çok çeşitli faktörlerin hastalığın meydana çıkmasından sorumlu olduğu düşünülür. Bu durumlar:
Düşme, çarpma, özellikle trafik kazası gibi travmaların merkezi sinir sistemini etkilemesi,
Aşırı stres, gerginlik, anksiyete, depresyon gibi psikolojik durumlar,
Genetik yatkınlık (özellikle COMT enziminin ve serotoninin sentezinden sorumlu genlerdeki polimorfizmler),
Bazı virüsler (Hepatit C, Lyme hastalığı, şiddetli grip),
Kas dokusundaki hipoksi (kas dokusunun yeterince oksijenlenememesi olarak sayılabilir.
Romatoid artrit, Sistemik Lupus Eritematozus ve hipotiroidizm gibi hastalığı olan kişilerin FM’e yakalanma sıklığı, sağlıklı bireylere göre daha yüksektir.

Fibromiyalji semptomları:                                                                    
1) Her hastada mutlaka görülen, 
2) Sık rastlanılan,
3) Zaman zaman görülen semptomlar olmak üzere üç kısma ayrılır.

1) Her hastada mutlaka görülen hastalık belirtileri: 

a) Yaygın vücut ağrısı ve sızılar:  Vücudun hem sağ hem sol yarısında, " tepeden tırnağa” vücudun her yerinde ağrı ve sızı görülür. Bu ağrı derinde, sanki yanma veya adalelerin burkulması şeklinde hissedilir.  

b) Hassas noktaların mevcudiyeti:  Vücudun çeşitli bölgelerinde 18 simetrik hassas nokta bulunur. Bunların yerleri (çift) şöyledir. 
1 - Başın artkafa bölgesinde            
2 - Boyunun ön ve alt bölgesinde      
3 - Sırttaki trapez kasının ortasında   
4 - Kürek kemiği çıkıntısında           
5 - 2. kaburganın öne uzantısında    
6 - Dirsek dış yanında                    
7 - Uyluk üstü ve dış yanında        
8 - Kalçanın üst, dış yanında         
9 - Dizlerin iç yan kısmında       

2) Sık Rastlanılan Hastalık : 
  • Yorgunluk, bitkinlik
  • Uyku bozuklukları
  • Sabah tutukluğu
  • Baş ve yüz ağrısı
  • İrrıtabl bağırsak sendromu
  • Uyuşma ve karıncalanmalar
  • Kas spazmları
  • Psikolojik sorunlar (depresyon ve anksiyete)
  • Unutkanlık ve konsantrasyon eksikliği

3)Zaman zaman görülen  diğer semptomlar:
  • Huzursuz bacak sendromu
  • Göz kuruluğu
  • Çene eklemi sorunları
  • Kas karampları 
  • Premenstural sendrom
  • Ani idrara çıkma hissi
  • Baş dönmesi
  • Tinnitus ve işitmenin azalması               
  • Soğuğa tahammülsüzlük
  • Görme bozuklukları
  • Ciltte kuruluk, kaşıntı, kızarıklık ve hassasiyet 
  • Göğüs ağrısı
  • İştahın anormal artması veya azalması
Bu hastalığın kesin bir tedavisi olmamasına karşın, semptomların azaltılması için farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu tedavi seçenekleri:
1- Hasta eğitimi ve hasta okulları
2- Egzersiz tedavisi
3- İlaç tedavisi
4- Fizik tedavi yöntemleri
5- Lokal enjeksiyonlar
6- Ozon terapi
7- Uygun diyet ve düzenli su içme
8- Kaplıca tedavileri
9- Güneşlenme ve deniz tedavileri
10- Meditasyon ve alternatif tedavi seçenekleri 

Yukarıda sayılanların arasında en çok egzersiz ve ilaç tedavisi yöntemleri kullanılmaktadır. İlaç tedavisinde ise kullanılan ilaç grupları şunlardır:
Trisiklik Antidepresanlar : Amitriptilin, nortriptilin vs.. 

SNRI (Serotonin Noradrenalin Geri Alım İnhibitörleri olarak bilinen antidepresanlar): Venlafaxin (Efeksor), Duloksetin (Cymbalta), Tramadol vs.. 

SSRI (Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri olarak bilinen antidepresanlar):
Fluoksetin (Prozac), Paroksetin (Paxil), Sertralin vs..
Antikonvülsanlar: Gabapentin, Pregabalin vs..
Anksiyolitik-Sedatif Hipnotikler: Alprazolam ve Benzodiazepinler 

NSAID: Genellikle tercih edilmez, pek ekili olmadığı görülmüştür

Vitamin ve destekler: B, C,E ve D vitaminlerinin yanısıra çeşitli antioksidanlar, magnezyum ve çinko içeren ilaçlar tedaviye destek amacıyla kullanılabilirler.

Yukarıda bahsedilen ilaçlar, fibromiyalji tedavisinde kullanılmakla beraber, fibromiyalji tedavisi için Amerika’da FDA (Amerikan İlaç ve Gıda Kurumu) tarafından onaylanan sadece 3 ilaç mevcuttur:
Pregabalin (Lyrica) - Antikonvülsan 
Duloksetin (Cymbalta) - SNRI
Milnacipran HCL (Savella) - SNRI 
Fibromiyaljiyi iyileştirebilecek herhangi bir tedavi yoktur. Bu nedenle tedavinin amacı belirtilerin başarılı biçimde yönetimidir. Tedavi genellikle meditasyon, egzersiz ve hayat tarzı değişiklikleri gibi terapilerin birleştirilmesini gerektirir. Sabit bisiklet aleti kullanmak, düşük ritmli aerobik, yüzme ve yürüyüş semptomların azalmasına yardımcı olabilir; haftada 3-4 kez yavaş yavaş 60 dakika egzersiz yapılması önerilir. Egzersizden önce ve sonra kasları derece derece ısıtıp soğutmalı ve eklem ağrısına sebep olabilecek egzersizlerden kaçınılmalıdır. Düzenli uyku da önemlidir. Uzmanlar çok çeşitli meyveler ve sebzeler yenmesini tavsiye eder çünkü bu yiyecekler kaslara yardımcı olan eser elementleri ve mineralleri sağlamaktadır. Bol lifli yiyecekler sindirim sisteminin düzgün çalışmasına yardımcı olur. Masaj ve fizik tedavi (ısıyla) kısa süreli rahatlama sağlayabilir.

Yeterince istirahat etmek ve sağlıklı beslenme çok önemlidir. Diyet, ağırlıklı olarak sağlıklı kaslar için gerekli olan iz mineraller içeren meyve ve sebzelerden oluşmalıdır. Yatmadan önce uyarıcı yiyecek veya içeceklerden (kafein gibi) ve dekonjestanlar gibi ilaçlardan kaçınmak önerilir. Kişiler, iyileşme sürecindeki kendi rollerini tam olarak anlamalıdır çünkü fibromiyalji yönetiminin başarısı buna bağlıdır.

Sıcak ve zaman zaman soğuk kompreslerin uygulanması faydalı olabilecek diğer tedavilerdendir. Düzenli esneme programı da genellikle faydalı olur. Yüksek efor gerektiren egzersizler yerine, kalp hızını artırmaya yönelik olan aerobik egzersizlerine ağırlık verilmelidir. Hidroterapi egzersizleri (havuz ya da küvet içinde yapılan egzersizler) de düşük etkili egzersiz ortamı sağlamanın yanı sıra kas ve eklem ağrılarını yatıştırmada yardımcı olabilir.

Özellikle aile bireylerinden biri belirtilerin arttığı dönemleri yönetmeye yardımcı olabilen spesifik masaj tekniklerini biliyorsa masaj terapisi de yararlı olabilir. Yineleyici hareketler durumu daha da kötüleştirebileceğinden kısa seanslar daha etkilidir. Psikolojik tedavi de dahil olmak üzere akıl ve ruh sağlığına özel olarak özen göstermek önemlidir. Çünkü depresyon fibromiyaljiden önce gelişebilir ya da duruma eşlik edebilir. Gevşeme egzersizleri, yoga, aromaterapi, güdümlü imgeleme ve diğer gevşeme terapileri stresi azaltmaya ve genel sıhhati iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Mayo Clinic tarafından 2006’da yapılan bir çalışma akupunkturun fibromiyalji belirtilerini azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir. Herbalistler ve aromaterapistler kas ve eklem ağrılarını azaltmak için lavanta (Lavandula angustifolia), papatya (Chamaemelum nobilis) veya ardıç (Juniperus communis) ile kompres ya da banyo yapılmasını önerebilir.

Beslenme ve Gıda Takviyeleri
Konu fibromiyalji olduğunda beslenmede belirli yiyecekleri ilave etmektense bazı yiyeceklerden kaçınmak daha önemlidir. Et, süt ürünleri ve doymuş yağ oranları yüksek diğer yiyeceklerden kaçınılmalıdır; bu yağlar dolaşımı bozup, ağrıyı arttırır. Benzer şekilde kızarmış ve işlenmiş yiyeceklerden, kabuklu deniz hayvanlarından, beyaz ekmekten ve makarnadan uzak durulmalıdır. Şekerli yiyecekler, şeker uykuyu bozup yorgunluğa katkıda bulunduğu için tercih edilmemelidir. Kafein ve alkol de tüketilmemesi gerekir. Bu yiyecekler düzenli bir şekilde tüketiliyorsa yemek listesinden çıkarıldığında semptomların kötüleştiği kısa bir yoksunluk döneminden geçilebilir. Fakat çok geçmeden düzelme hissedilecektir.

Beslenmeyi pişmemiş yiyecekler ve taze meyve suları etrafında oluşturmak gerekir. Bol bol sebze, meyve, tam tahıl, kabuklu yemiş ve tohum, derisi çıkarılmış hindi veya tavuk ve derin su balığı tüketilmelidir. Bu yiyecekler enerji veren ve bağışıklığı oluşturan besin öğeleri içerirler. Günde dört veya beş öğün yenirse, vücuda kas işlevi için gerekli protein ve karbonhidratlar sürekli olarak sağlanmış olacaktır.

Fibromiyaljide kötü emilim problemleri ile sık karşılaşılır bu yüzden besleyici maddelerin tümüne normalden daha yüksek miktarlarda ihtiyaç vardır. Günlük bir plan öncelikli olarak aşağıdakileri içermelidir:
  • Lesitin: Dolaşıma güç verir ve dolaşımı düzeltir.
  • Malikasit ve magnezyum: Birçok hücrede enerji üretimine yardım eder.
  • Proteolitik enzimler: Besinlerin, özellikle proteinin emilimini iyileştirir.
  • A vitamini (1 ay 25,000 IU, sonra 10,000 IU’ya düşürülür; gebelik durumunda 8000 IU’yu geçmemeli): Vücut hücrelerini korur; emülsiyon biçiminde kullanılmalıdır.
  • E vitamini (1 ay 800 IU, daha sonra 400 IU’ya düşürülür): Bağışıklık fonksiyonunu güçlendirir; emülsiyon biçiminde kullanılmalıdır.
  • Bioflavonoidler ve C vitamini (5000 ila 10,000 mg): Enerji verir; tamponlanmış biçimde kullanılmalıdır.
  • Prodophilus (etikette belirtildiği gibi): Bağırsak işlevini destekler.
Aşağıdakiler de ayrıca tavsiye edilmektedir:
  • B vitamini kompleksi (doktorun tavsiye ettiği şekilde): Normal beyin işleyişine güç verir ve artırır. 
  • Serbest formda amino asit kompleksi: Kas dokusunun tamiri ve yapımı için gerekli proteini sağlar.
  • Magnezyum glisinat (1000 mg): Fibromiyaljili insanlarda eksikliği yaygındır.
  • Kalsiyum sitrat veya, kalsiyum laktat (2000 mg): Magnezyumla denge kurar.
  • Potasyum (99 mg): Kas işleyişine yardım eder.
  • Selenyum (200 mcg): İyi bir antioksidandır.
  • Çinko (50 mg, tüm takviyelerden toplam 100 mg’ı geçmemeli): Bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasına yardım eder.
  • Melatonin (etikette belirtildiği gibi, yatmadan 2 saat veya daha az zaman önce): Uykuyu teşvik eder.
  • Vanadilsülfat: Kasları korur ve yorgunluğu azaltır.
  • L-glutamin (2 g): Bağışıklık sisteminin işleyişini destekler.
Bitkisel Tedavi
Fibromiyalji strese sebep olan hatta iş yapamaz hale getiren semptomlar ve rahatsızlıklara neden olduğundan rahatlama için birden fazla bitki gereklidir. Aşağıdaki bitkisel kürlerin bir kombinasyonu denenebilir:

Kan dolaşımını, uyanıklığı ve bağışıklık sistemini arttırmak için astragalus, ekinezya ve gingko kullanılır. Ayrıca şu çaylar da denenebilir: dulavrat otu kökü (arctium lappa), karahindiba ve kızıl yonca (trifolium pratense). Çayları yapmak için 1-3 çay kaşığı kurutulmuş bitki, bir fincan kaynar suya eklenir ve 5-10 dakika demlendirilip süzülür. Günde birkaç fincan içilir. Bitkilerin karışımından da çay yapılabilir.

Kas ağrısını hafifletmek için 1 ölçü Arnavut biberi tozu, 3 ölçü wintergreen yağı (metil salisilat) ile karıştırılır. Ayrıca Arnavut biberi (kapsül şeklinde) ve keten tohumu yağı da denenebilir (etikette belirtildiği gibi, günde üç kez).

Uykuyu düzeltmek için takke çiçeği (skullcap) veya kedi otu kökü çayı içilir. Takke çiçeği çayı yapmak için kurutulmuş yapraktan 2 çay kaşığı, 1 fincan kaynar suda 10-15 dakika demlendirilip süzülür. Kedi otu kökü çayı yapmak için 1 çay kaşığı kurutulmuş, doğranmış kök, 1 fincan suda 8-12 saat demlendirilip süzülür. Hem takke çiçeği hem kedi otu tentür şeklinde de bulunabilir. Bu bitkilerin uyuşukluğa sebep olabileceği ve aşırı miktarda kullanılmamaları gerektiği unutulmamalıdır.

Üzüm çekirdeği ekstresi kasları serbest radikal hasarından korumaya yardımcı olabilir.

Akupunktur
Fibromiyalji ile ilişkili semptomların ve yan etkilerin çoğu akupunktur ile tedavi edilebilir. Hedeflenecek noktalar kişinin sergilediği semptomlara bağlı olacaktır.

Çin Bitkisel Tedavileri
Fibromiyalji ile bağlantılı semptomları tedavi etmede kullanılacak sayısız Çin bitkisi vardır. Ayrıntılı bilgi veya tavsiye edilen bitkiler için her bir rahatsızlığı ayrı ayrı araştırmanız önerilir (baş ağrısı, PMS, vs.). Fibromiyalji kas ağrısı için çoğunlukla kullanılan formüller Corydalis Formülü, Ginseng and Tang Gui Ten, Ginseng and Atractylodes, Peony and Licorice, ve Tian Qi and Eucommia’dır.

Yorumlar

© 2013 alternatifterapi.com Tüm hakları saklıdır.

Eleman Türkiye