Aromaterapi - Faydaları

Bitkilerden elde edilen esansiyel yağların terapi amaçlı kullanımıdır.

Aromaterapi

Aromaterapi fiziksel ve fizyolojik sağlığı desteklemek için bitkilerden türetilmiş olan esansiyel yağların terapötik kullanımıdır. Bazen holistik tedavi yaklaşımın bir parçası olarak masaj ve diğer terapötik teknikler ile birlikte kullanılır. Aromaterapide esansiyel yağlar tıbbi özelliklerine göre dikkatlice seçilir. Esansiyel yağlar cilde uygulama ya da soluma yoluyla kan dolaşımına karışır ve etkin maddeleri bazı farmakolojik (örneğin ağrı kesici) etkileri tetikler. 

Fiziksel faydalarının yanı sıra aromaterapinin güçlü psikolojik faydaları da vardır. Bir yağın ucuculuğunun ya da açık havada buharlaşma hızının, onun spesifik psikolojik etkisi ile ilişkili olduğu düşünülür. Pratik olarak, kolay buharlaşan yağların duygusal açıdan yükseltici olduğu düşünülürken, yavaş buharlaşan yağların sakineştirici olduğuna inanılır. Aromaterapi tedavisinde yaygın kullanılan esansiyel yağlar şunlardır:

AROMATERAPİ YAĞLARI

İsim
Tarif
Tedavi edilen durum
Defne
Antiseptik, diüretik, sedatif Sindirim sorunları, bronşit, soğuk algınlığı, grip, uyuz ve bit.
UYARI: Gebelikte kullanılmaz.
Adaçayı
Gevşetici, antikonvülzif, iltihap önleyici ve antiseptik Menstrüel ve menapozal belirtiler, yanıklar, egzama ve anksiyete. 
UYARI: Gebelikte kullanılmaz.
Okaliptüs
Antiseptik, antibakteriyel, astrenjan, balgam söktürücü ve analjezik Çıbanlar, sivilceler, öksürük, soğuk algınlığı, grip ve sinüzit. UYARI: Oral yoldan (ağızdan) alınmaz.
Papatya
Sedatif, iltihap önleyici, antiseptik ve ağrı kesici Saman nezlesi, yanıklar, akne, artrit, sindirim sorunları ve menstrüel ve menapozal belirtiler.
Lavanta
Analjezik, antiseptik, yatıştırıcı/teskin edici Baş ağrısı, depresyon, insomnia, stres, burkulma ve bulantı.
Nane
Ağrı kesici Hazımsızlık, bulantı, baş ağrısı, taşıt tutması ve kas ağrısı.
Biberiye
Antiseptik, uyarı ve diüretik Hazımsızlık, gaz, bronşit, su tutulumu ve grip. 
UYARI: Gebeler, epilepsi veya hipertansiyon hastaları kullanmamalıdır.
Tarhun otu
Diüretik, müshil, spazm çözücü ve uyarıcı Menstrüel ve menapozal belirtiler, gaz ve hazımsızlık.
UYARI: Gebelikte kullanılmaz.
Çay ağacı
Antiseptik ve teskin edici Soğuk algınlığı, bronşit, apse, akne, vajinit ve yanıklar.
Kekik Uyarıcı, antiseptik, antibakteriyel ve spazm çözücü Öksürük, larenjit, ishal, gaz ve bağırsak kurdu. 
UYARI: Gebelerde ya da hipertansiyon hastalarında kullanılmaz.
Roma papatyası İltihap önleyici ve analjezik Otitis media (kulak ağrısı), cilt hastalıkları, menstrüel ağrılar ve depresyon.

Holistik bir terapi olarak aromaterapinin hem zihne hem de bedene faydalı olduğuna inanılır. Burada, bir çiçekten gelen aromatik maddeler olfaktör bulb ve nöronları uyarır. İstenilen duygusal tepki (gevşeme gibi) beynin limbik sisteminden aktive edilir.

Adaçayı (Salvia sclarea): Bu doğal astrenjan sadece yağlı saç ve cilt için kullanılmaz, aynı zamanda menstrüel döngüyü düzenlemede, ruh halini iyileştirmede ve yüksek kan basıncını kontrol altına almada faydalı olduğu söylenir. Adaçayı gebe kadınlar tarafından kullanılmamalıdır.

Lavanta (Lavandula officinalis): Pek çok esansiyel yağ ile kolaylıkla karışan, yaygın kullanılan bir aromaterapi yağı olan lavantanın, böcek ısırmaları, yanıklar, solunum yolu enfeksiyonları, bağırsak rahatsızlıkları, bulantı, migren, insomnia, depresyon ve stres de dahil çok çeşitli tıbbi ve kozmetik uygulaması mevcuttur.

Mersin (Myrtus communis): Mersin bir mantar öldürücü, dezenfektan ve antibakteriyeldir. Aromaterapide boğmaca, bronşit ve solunum yolu enfeksiyonlarının belirtilerini yatıştırmak için genellikle su buharında kullanılır.

Neroli (Acı portakal, Citrus aurantium): Acı portakal çiçeğinden ve kabuğundan turunçgil yağı çıkarılır ve boğaz ağrısı, insomnia ve stres-anksiyeteyle ilişkili durumları tedavi etmek için kullanılır.

Tatlı portakal (Citrus sinensis): Bu esansiyel yağ mide şikâyetlerini tedavi etmek için kullanılır ve ruh halini iyileştirme ve stresi azaltma kabiliyeti ile tanınır.

Nane (Mentha piperita): Mide kaslarını ve mide-bağırsak sistemini gevşetir ve teskin eder. Nanenin iltihap önleyici, antiseptik ve antimikrobiyal etkisi cilt tedavisinde de etkili ve soğuk algınlığı ile grip belirtileriyle mücadele etmekte faydalı olmasını sağlar. Bunun yanı sıra 2002’de yapılan bir araştırma nane kokusunun atletlerin, kokusuz dallar olan koklatılan kontrol grubundakilere göre daha hızlı koşmalarına ve daha fazla şınav çekmelerine yardımcı olduğunu bulmuştur.

Biberiye (Rosmarinus officinalis): Bu uyarıcı esansiyel yağ kas ve romatizmal şikâyetlerin tedavisi ile düşük kan basıncı, mide-bağırsak sorunları ve baş ağrılarında kullanılır. Beyin taramaları biberiyenin kokusunun beyindeki kan dolaşımını artırdığını göstermiştir.

Çay ağacı (Melaleuca alternifolia): Enfeksiyonla savaşmak için iyi bir tercih olmasına yol açan bakteri, virüs ve mantar yok edici ve iltihap önleyici özellikleri vardır. Boğaz ağrısı ve solunum yolu enfeksiyonlarının, vajinal ve mesane enfeksiyonlarının, yaralar ve çeşitli cilt hastalıklarının tedavisinde önerilir.

Ylang ylang (Cananga odorata): Bu sedatif esansiyel yağ bazen hipertansiyon ve taşikardinin tedavisinde kullanılır.

Esansiyel yağlar kuvvetli fiziksel etkileri olabilen aktif ajanlar içerir. Bazı temel aromaterapi ev tedavileri kendi başına kullanılabilse de, tıbbi aromaterapi her zaman bir aromaterapist, bitki uzmanı, masaj terapi uzmanı, hemşire ya da hekimin rehberliğinde uygulanmalıdır.

İnhalasyon
Aromaterapi uygulamasının en temel metodu esansiyel yağların doğrudan ya da dolaylı teneffüsüdür. Esansiyel yağdan bir mendile ya da kâğıt mendile birkaç damla damlatılarak hafifçe teneffüs edilebilir. Az miktarlarda esansiyel yağ sıcak su dolu bir kaseye eklenebilir ve buhar tedavisi olarak kullanılabilir. Bu teknik aromaterapi solunum ve/veya cilt hastalıklarının tedavisinde kullanıldığında önerilir. Aromaterapi buhar cihazları da satılmaktadır. Esansiyel yağlar içeren ılık bir banyo da buhar aromaterapisi ile aynı etkiyi verebilirken, ilaveten gevşemeye yardımcı olarak da fayda sağlar. Banyoda kullanıldığında, yağın buharlaşmasını yavaşlatmak için su sıcak değil, ılık olmalıdır.

Esansiyel yağı bütün bir alana dağıtmak için yağ yayıcılar, buharlaştırıcılar ve yağ yayıcı lambalar kullanılabilir. Bu cihazlar bilhassa daha sağlıklı bir ev ortamını desteklemek için esansiyel yağı kullanan aromaterapide etkilidir. Örneğin okaliptüs ve çay ağacı antiseptik özellikleriyle tanınır ve hasta odalarını dezenfekte etmek için sık sık kullanılır. Ayrıca sitronella ve geranyum, böcekleri kovmakta faydalı olabilir.

Doğrudan Uygulama
Güçlü etkileri nedeniyle alerjik cilt reaksiyonunu önlemek için esansiyel yağlar cilde uygulanmadan önce bir taşıyıcı yağ ya da losyonla seyreltilir. Taşıyıcı yağ, buğday tohumu ya da avakado gibi bir sebze yağı ya da zeytinyağı olabilir. Yalancı safran, tatlı badem, üzüm çekirdeği, fındık, kayısı çekirdiği veya şeftali çekirdeği yağları gibi hafif yağlar cilt tarafından daha kolay emilebilir. Esansiyel yağların taşıyıcı yağ içinde standart seyreltilme oranı %2-10 arasında değişir. Ancak bazı yağlar daha yüksek yoğunlukta olabilirken bazıları güvenli ve etkin kullanım için daha fazla seyreltilmelidir.

Kullanılan taşıyıcı yağın türü ve uygulamanın terapötik kullanımı da esansiyel yağın nasıl karıştırılacağını etkileyebilir. Kişiler esansiyel yağları seyreltirken bir sağlık uzmanı ve/veya aromaterapistten rehberlik almalıdır. Masaj, hem bedeni rahatlatmak hem de esansiyel yağ tedavisinin vücudun her yerine uygulanabilmesi için aromaterapi ile birlikte kullanılan yaygın bir terapötik tekniktir. Esansiyel yağlar kas sancısını ve ağrısını tedavi etmek için sıcak ya da soğuk kompres ve ıslatma biçiminde kullanılabilir. Boğaz ağrısı için antiseptik ve teskin edici esansiyel yağlar (örneğin çam ağacı ve adaçayı) su ile karıştırılarak gargara olarak kullanılabilir.

Dahili Kullanım
Bazı esansiyel yağlar belirli sağlık durumlarını tedavi etmek için tentür, infüzyon ya da supozituvar biçiminde kullanılabilir ancak bu tedaviyi kişi kesinlikle kendi başına uygulamamalıdır. Esansiyel yağlar dahili olarak sadece ehil bir sağlık uzmanı denetiminde alınmalıdır. Esansiyel yağların satın alınmasında genellikle "Ne öderseniz onu alırsınız” sözü geçerli olur; ucuz yağlar genellikle katkı maddeleri içerir, seyreltik ya da sentetiktir. Saf esansiyel yağlar pahalı olabilir; bir yağın maliyeti kalitesine ve elde edilebilirliğine bağlı olarak değişecektir.
Aromatik bitkiler hem Doğu hem de Batı’da kaydedilen tarih boyunca şifa verici, koruyucu ve zevk veren nitelikleri için kullanılmıştır. M.Ö. 1500'e kadar erken tarihlerde kadim Mısırlılar dini törenleri için bitkilerden elde edilen hoş kokulu sular, yağlar, tütsüler, reçineler ve merhemler kullanmıştır. Çinlilerin de çok daha önceki tarihlerde bitkisel ve aromatik kürlerin faydalarını tanıyabildiğine dair kanıtlar vardır. Bilinen en eski bitkisel metin olan Shen Nung’un Pen Ts’ao’su (M.Ö. 2700–3000 dolayları) 200’den fazla botanikten oluşan bir katalog içerir. 2500 yıl öncesine tarihlendirilen geleneksel bir Hindistan tıbbı uygulaması olan Ayurveda da tedavi için aromatik bitkileri kullanmıştır.

Romalılar güzel kokuları kullanmaları ile tanınırlar. Botanikler ile banyo yaparlar, ayrıca bunları dini ve devlet törenlerinde de kullanırlardı. Yunanlar da bitkilerin tıbbi özellikleri üzerine yükselen bir bilinç ile aynını yapmıştır. 1500 yıldır Batı tıbbı için standart bir ders kitabı olan ünlü botanik kitabı De Materia’da (M.S. 60) Yunan hekim ve cerrah Pedanios Dioscorides geniş ölçüde botanik aromatiklerin tıbbi değeri üzerine yazmıştır. Medica ise, aromatikler üzerine tam bir bölüm de dahil olmak üzere, 500 bitki ile onların 4.740 farklı tıbbi kullanımı ile ilgili detaylı bilgiler içerir. Ayrıca M.S. 1. yüzyıla ait olan yazılı bitkisel damıtma kayıtları bulunmuştur, M.S. 1000 dolaylarında ise, ünlü Arap hekim ve natüralist Avicenna metinlerinde, gül taç yağraklarından gül yağının nasıl damıtıldığını ve esansiyel yağların tıbbi özelliklerini izah etmiştir. Ancak Avrupa’nın, bir tıp disiplini olarak "aromatherapie” ya da aromaterapi ile tanışması, 1937’de Fransız kimyager René-Maurice Gattefossé, "Aromatherapie: Les Huiles essentielles, hormones végé tales" isimli eserini yayınlayana kadar gerçekleşmemiştir. Bir Fransız parfüm markası için çalışan Gattefossé, çalışırken şiddetli bir yanık vakası geçirince yanan bölgeyi ıslatmak için en yakın ulaşabildiği sıvı olan lavanta yağını kullanınca lavanta yağının şifa verici özelliklerini keşfetmiştir.

20. yüzyılın sonlarında Fransız hekim Jean Valnet, II. Dünya Savaşı’nda askerlerin yaraları için birinci basamak tedavisi olarak botanik aromatikleri kullanmıştır. 1964’te yazmış olduğu ve Fransa’da esansiyel yağların tıbbi ve psikiyatrik kullanımını popülerleştiren, "Aromatherapie, traitement des maladies par les essences des plantes" adlı eserinde de esansiyel yağların kullanımı, bunların şifa verici ve antiseptik özelliklerini anlatmıştır. Daha sonra Fransız biyokimyacı Mauguerite Maury esansiyel yağların kozmetik faydalarını yaygınlaştırmış, 1977’de ise Robert Tisserand, aromaterapiye ek bir tedavi olarak masajı tanıtan ve aromaterapinin ABD’de popülerleşmesine yol açan, konu üzerine ilk İngilizce kitap olan "The Art of Aromatherapy"yi kaleme almıştır.
Aromaterapi esansiyel yağa, yağ birleşimlerine ve kullanılan uygulama yöntemine bağlı olarak farklı fiziksel ve psikolojik faydalar sağlar. Aromaterapide kullanılan esansiyel yağların bilinen bazı tıbbi özellikleri şunlardır: Analjezik, antimikrobiyal, antiseptik, anti-enflamatuar (iltihap önleyici), astrenjan (doku ve damarları büzücü), sedatif (yatıştırıcı), antispazmodik (spazm çözücü) ve diüretik (idrar söktürücü). Esansiyel yağlar mide-bağırsak rahatsızlıkları, cilt hastalıkları, menstrüel ağrı ve düzensizlikler, stresle ilişkili durumlar, duygu-durum bozuklukları, dolaşım problemleri, solunum yolu enfeksiyonları ve yaralar dahil olmak üzere –ancak bunlarla sınırlı olmayan– çok çeşitli belirtileri ve durumları tedavi etmek için kullanılır.
Bir esansiyel yağın özünü çıkarma yöntemi bitki türüne göre farklılık gösterir. Yaygın yöntemler arasında su veya buhar damıtma ve soğuk presleme yer alır. Kaliteli esansiyel yağlar karıştırılmamış olmalı ve saf botaniklerden elde edilmelidir. Piyasadaki aromaterapi ilaçlarının pek çoğu sentetik ve/veya seyreltiktir, çözücüler içerir ya da özleri böcek öldürücü bir kimyasal olan pestisit ya da yabani ot öldürücü bir kimyasal olan herbisit kullanılarak yetiştirilen botaniklerden çıkarılır. En iyi sonuçları garantilemek için, esansiyel yağlar saf organik botaniklerden elde edilmeli ve tam botanik isimleri ile etiketlenmelidir. Yağlar her zaman koyu renkli şişelerde, doğrudan ışık görmeyecek şekilde depolanmalıdır.

Esansiyel yağları cilt üzerinde kullanmadan önce kişiler el bileğinin arkasına küçük miktarda seyreltilmiş yağ uygulayarak ve daha sonra bu bölgeyi 12 saat süresinde bir bandaj ya da bez ile sararak bir deri yama testi yapmalıdır. Eğer kızarıklık ya da tahriş oluşursa yağ daha da seyreltilerek ikinci bir deri testi gerçekleştirilmeli ya da yağ hiç kullanılmamalıdır. Kişiler, eğitimli bir sağlık uzmanı tarafından tavsiye edilmedikçe, seyreltilmemiş esansiyel yağları asla cilde uygulamamalıdır.
Kişiler esansiyel yağları dahili olarak sadece bir sağlık uzmanının denetimi ve rehberliği altında almalıdır. Okaliptüs, pelinotu ve adaçayı yağları gibi yağlar asla dahili olarak alınmamalıdır. Esansiyel yağların pek çoğu toksiktir ve aromateropi tedavisinde kullanılmamalıdır. Acıbadem, hardal, sassafras, sedef otu ve misk otu yağı kullanılmaması gereken yağlar arasındadır (ancak liste bunlarla sınırlı değildir). Acı ve tatlı portakal, lime, limon, greyfurt ve mandalina da dahil turunçgil-bazlı yağlar fototoksiktir ve uygulanmasının ardından 4 saat boyunca doğrudan güneşe maruz kalmaktan kaçınılmalıdır. Tarçın yaprağı, karabiber, ardıç, limon, beyaz kafur, okaliptüs, zencefil, nane, çam iğnesi ve kekik yağı gibi diğer esansiyel yağlar yüksek yoğunlukta ya da taşıyıcı bir yağ veya losyon ile kullanılmadan uygulandığında cilt için aşırı tahriş edici olabilir. Esansiyel yağlar topikal olarak (lokal) uygulanırken mutlaka uyarılara dikkat edilmelidir. Kişiler, eğitimli bir sağlık uzmanı ve/veya aromaterapist tarafından tavsiye edilmedikçe, seyreltilmemiş esansiyel yağları asla doğrudan cilde uygulamamalıdır. Homeopatik ilaçlar kullanan kişiler karabiber, kafur, okaliptüs ve nane esansiyel yağları kullanmaktan kaçınmalıdır. Bu yağlar homeoparik tedaviye antitot (panzehir) ilaç gibi etki gösterebilir.

Çocuklar aromaterapi tedavisini yalnızca eğitimli bir aromaterapist ya da sağlık uzmanı rehberliğinde almalıdır. Bazı esansiyel yağlar çocukları tedavi etmek için uygun değildir ya da çocuklarda kullanmadan önce ilave seyreltme yapılması gerekebilir.

Bazı esansiyal yağlar gebe ya da emziren kadınlar tarafından ya da belirli hastalıkları veya fiziksel durumları olan kişiler tarafından kullanılmamalıdır. Kronik ya da akut sağlık sorunları olanlar, herhangi bir esansiyel yağ ile tedaviye başlamadan önce mutlaka doktorlarını bilgilendirmelidir.

Astımlı kişiler aromaterapi için buhar inhalasyonu kullanmamalıdır çünkü bu, hastalıklarını şiddetlendirebilir. Esansiyel yağlar yanıcıdır ve ısı kaynaklarından uzakta tutulmalıdır.

Yan etkiler esansiyel yağların tipine göre değişir. Turunçgil bazlı esansiyel yağlar güneş ışığına karşı hassasiyetin artmasına neden olabilir. Esansiyel yağlar, kızarıklık ve tahriş ile karakterize bir alerjik reaksiyon olan kontakt dermatite neden olabilir. Bir esansiyel yağa alerjik reaksiyon gösteren kişi yağı kullanmayı kesmeli ve daha fazla rehberlik için doktorlarına danışmalıdır. Yeni bir esansiyel yağı geniş ölçüde kullanmadan önce kişiler küçük bir deri yama testi uygulamalıdır.
Bazı esansiyel yağların (çay ağacı ve nane gibi) antiseptik ve bakteri yok edici özellikleri ve enfeksiyonla savaşma değerleri hem kadim hem de modern tıbbi literatürde geniş ölçüde detaylandırılmıştır. Hâkim olan tıbbi literatürde son zamanlarda yapılan çalışmalar aromaterapinin hastalar üzerinde olumlu psikolojik etkisi olduğunu göstermiştir. Hem ameliyat sonrası hem de kronik derecede hasta kişileri kapsayan pek çok klinik çalışma esansiyel yağlar ile masajın psikolojik sağlığa yardımcı olabildiğini ve sonuç olarak iyileşme sürecini destekleyebildiğini göstermiştir. Günümüzde holistik aromaterapi Avrupa’da, özellikle de hem psikolojik hem de fizyolojik şifa aracı olarak, masaj ile birlikte yaygın bir biçimde kullanılan Büyük Britanya’da geniş ölçüde kabul edilmektedir. Aromaterapinin sadece kozmetik tedavide kullanıldığı ABD'de, tıp camiasının aromaterapinin kullanımını kabul etmesi daha yavaş olmuştur.

Yorumlar

© 2013 alternatifterapi.com Tüm hakları saklıdır.

Eleman Türkiye