Kaşıntı - Sebepleri

Kaşıntı tüm cilt yüzeyinde ya da belli bir bölgede görülen, rahatsız edici bir tahriş ya da gıdıklanma duygusudur.

Kaşıntı

Kaşıntı, çoğu insanın içgüdüsel olarak etkilenen bölgeyi kaşımasına yol açar. Farklı kişiler, farklı kaşıntı düzeylerine dayanıklılık gösterebilir ve kişinin tolerans eşiği stres, duygular ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Genelde kaşıntı, eğer vücut sıcaksa ve dikkati dağıtan az şey mevcutsa daha şiddetlidir. İnsanların kaşıntıyı geceleri fark etme eğiliminde olması da bu yüzdendir.

2002 yılından bu yana kaşıntıya özgü nöronların (sinir hücreleri) keşfi, doktorlara kaşınma duygusunun nedenleri konusunda daha belirgin bir anlayış vermiştir. Kaşınmaya katkıda bulunan bir başka faktör de vücuttaki endojen opioidlerin salınımıdır. Bu kimyasalların öncelikle ağrıyı hafifletme işlevi görseler de, aynı zamanda kaşıntı duygusunu artırdıkları düşünülmektedir. Her ne kadar kaşıntı pek çok deri hastalığının en gözle görülür belirtisi olsa da, bu durum kaşıntı hisseden kişide mutlaka hastalık olduğu anlamına gelmez.

Altta yatan neden ne olursa olsun, stres ve sinir bozukluğu kaşıntıyı daha kötü hale getirebilir. Eğer kaşıntı hissedilmesinde başlıca neden duygusal sorunlar ise, bu durum psikojenik kaşıntı olarak bilinir. Bazı kişiler kaşıntılarına bir parazit ya da tıbbi bir bozukluğun neden olduğunu düşünür. Bu düşünce çoğunlukla dildeki yanma hissiyle bağlantılıdır ve duruma majör bir psikiyatrik bozukluk neden olabilir.

Tüm vücutta ortaya çıkan kaşıntı, diabetes mellitus, karaciğer hastalığı, böbrek yetmezliği, sarılık, tiroit bozuklukları ve nadiren de olsa kansere işaret ediyor olabilir. Lösemi gibi kanla ilgili bozukluklar ve Hodgkin hastalığı gibi lenfatik durumlar da kaşıntıya neden olabilir. Bazı kişilerde ise aldıkları belli ilaçlar (aspirin, kodein, kokain) nedeniyle herhangi bir döküntü olmadan kaşıntı gelişebilir. Diğerlerinde de belli bir ilaca karşı alerji nedeniyle kaşıntılı, kırmızı bir ilaç döküntüsü ya da kurdeşen görülür.

Teksas’ta bir araştırmacı grubu, gastrite neden olan Helicobacter pylori bakterisi bulaşmış kişilerde olağan tedavilere yanıt vermeyen kaşıntıların geliştiğini keşfetmiştir. Hastanın sindirim sistemi bakteriden arındırıldığında, kaşıntı da geçmiştir.

Kancalıkurdun larvaları cilde girdiği zaman kaşıntıya neden olur. Bu kaşıntı türleri arasında yüzücü kaşıntısı, kedi ve köpek kancalı kurdu larvalarının sebep olduğu deri larva migransı ve gerçek kancalı kurdun neden olduğu toprak kaşıntısı yer alır. Kaşıntılı döküntüye neden olabilen cilt durumları arasında şunlar yer alır:
  • Atopik dermatit
  • Suçiçeği 
  • Kontak dermatit
  • Dermatitis herpetiformis 
  • Egzama
  • Mantar enfeksiyonları (atlet ayağı gibi)
  • Kurdeşen (ürtiker)
  • Böcek ısırıkları 
  • Bit
  • Liken planus
  • Nörodermatit (lichen simplex chronicus)
  • Sedef hastalığı 
  • Uyuz
Vücut genelinde görülen kaşıntıya, ciltteki doğal yağları yok eden, cildi çok kuru ve pullu hale getiren aşırı banyo yapmak gibi basit bir şey de neden olabilir.

Lokal Kaşıntı 
Kişi sabunlar, deterjanlar, yün ya da diğer kaba dokunmuş kaşıntı verici maddelerle temas ettiğinde kaşıntılı belli bölgeler ortaya çıkabilir. Hemoroit, anal fissür ya da sürekli ishali olan kişilerde pruritus ani (anüs çevresinde kaşıntı) görülebilir. Çocuklarda ise bu bölgede görülen kaşıntının nedeni genellikle bağırsak solucanlarıdır. Pruritus vulvae (kadın dış genital organlarının kaşıntısı) adı verilen şiddetli kaşıntı maya enfeksiyonu, hormonel değişimler, kontak dermatit ya da belli spermitisitler, vajinal fitil, merhem ya da deodorantların kullanılmasına bağlı olabilir.

Aynı zamanda yaşlı kimselerin belirgin herhangi bir neden olmaksızın kuru, kaşıntılı bir ciltten (özellikle de sırtta) muzdarip olduğu durumlar da yaygındır. Diğer taraftan, yaşlı kimselerde kullanılan reçeteli ilaçların, bir yan etki olarak kaşıntıya sebep olması muhtemeldir. Daha genç kimselerin de soğuk havalarda ciltlerinde kuruluk, kaşıntı görülebilir. Kaşıntı aynı zamanda hamilelik sırasında da yaygın bir şikâyettir.

Teşhis
Kaşıntı, onu yaşayan kişi için çok bariz bir belirtidir. Tüm vücudu kaşınan bir kişinin tıbbi bakım görmesi gerekir. Kaşıntıya çok çeşitli tetikleyiciler neden olabildiği için altta yatan sorunu teşhis etmek için eksiksiz bir fizik muayene ve tıbbi öykünün yardımı dokunacaktır. Çeşitli kan ve dışkı testleri de altta yatan nedeni tespit etmekte yardımcı olabilir.
Genel olarak kaşıntılı derinin çok özenli biçimde tedavi edilmesi gerekir. Kaşınma eylemi her ne kadar kaşıntıyı rahatlatabiliyor olsa da, uzun vadede daha kötü hale getirebilir. Buna ek olarak, kaşımak daha fazla kaşıntı ve kaşımanın sonsuz döngüsüne yol açabilir. Kaşıma dürtüsünü kontrol etmek için, kişi bölgeye serinletici ya da sakinleştirici bir losyon tatbik edebilir. Kaşıntı, tercihen plantain, menekşe, lavanta ve gülün seyreltilmiş sirkelerinden oluşan ılık bir kompres tatbik edilerek yatıştırılabilir.

Sivrisinek ısırıklarının neden olduğu kaşıntı et yumuşatıcı macun, sofra tuzu (ıslak deriye) ya da diş macunu tatbik edilerek azaltılabilir. Herhangi bir alkalin preparatı (karbonat ve su ile oluşturulan macun gibi) kaşıntının rahatlamasına yardımcı olacaktır. Kaşıntının en muhtemel nedeni kuru cilttir. Ağız yoluyla alınan keten yağı ve E vitamini kuru cildin nemlenmesine yardımcı olur ve kaşıntıyı azaltabilir. Kişinin kaşıntıyı hafifletmek için yapabileceği pek çok basit şey mevcuttur:
  • Dar giysiler giyilmemelidir.
  • Sentetik kumaşlardan uzak durulmalıdır.
  • Banyoda uzun süre kalınmamalıdır.
  • Bölge biraz karbonat da kullanarak ılık su ile yıkanabilir.
  • Genel kaşıntı için ılık bir banyo yapılabilir.
  • Genel kaşıntı için ılık bir yulaf ezmesi (ya da Aveeno) banyosu denenebilir.
  • Banyodan hemen sonra, banyo yağı ya da losyonu (renksiz ve kokusuz) tatbik edilebilir.
Çin tıbbı uygulayıcıları herhangi bir nedene dayalı kaşıntıyı iyileştirmek için akupunktur ve kulak akupunkturu yanında çok çeşitli bitkiler kullanır. Kaşıntıyı hafifletmek üzere günde üç kez Xiao Feng Zhi Yang Chong Ji (Rüzgarı yok et ve kaşıntıyı hafiflet infüzyonu) ilacı alınabilir. Kaşıntının dışarıdan tedavisi için hasta Zhi Yang Xi Ji (Kaşıntıyı Yıkanarak Hafiflet Preparatı) banyosu alabilir ve She Chuang Zi Ding (Cnidium Tentürü) ve Zhi Yang Po Fen (Kaşıntıyı Yatıştırıcı Toz) tatbik edebilir.

Duygusal stres belli kaşıntılı döküntüleri de içeren pek çok deri hastalığını tetikleyebilir. Atopik dermatit, kaşıntı, sedef, ürtiker ve diğer deri hastalıklarının tedavisinde hipnozun da yardımı olur.

Yapılan birkaç ufak çaplı çalışmada transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonunu (TENS) çeşitli deri hastalıklarına bağlı kronik kaşıntının geçici olarak hafiflemesinde etkili olmuştur. TENS, sinirleri uyarmak ve ağrı sinyallerini engellemek için deri üzerindeki elektrotlardan hafif bir elektrik akımının geçirildiği bir tedavidir. Evde kullanım için taşınabilir TENS üniteleri de piyasada mevcuttur.

Kütanoz alan sitümilasyonunun (CFS), TENS’ten daha uzun bir zaman periyodunda deneysel olarak uyarılan kaşıntıyı güvenli biçimde hafiflettiği görülmüştür. CFS zararsız biçimde kaşıma eylemini taklit etmek ve kaşıntı hissini engellemek üzere elektriksel olarak derideki sinirleri uyarır.

Bitkisel Tedaviler
Kaşıntı için kullanılan aşağıdaki bitkisel tedaviler haricen uygulanmaktadır:
  • Aloe vera
  • Bracken suyu 
  • Turna gagası çiçekleri 
  • Lahana yaprağı lapası 
  • Hasır otu suyu
  • Kuş otu merhemi 
  • Karakafes suyu
  • Akşam çiçeği yağı 
  • Kara gelincik suyu 
  • Hanımeli çiçeği ve yaprakları 
  • Aynısafa
  • Fatma çiçeği yaprağı lapası 
  • Mür yağı 
  • Yulaf banyosu ya da lapası
  • Soğan suyu 
  • Papaya meyvesi
  • Bağa yaprağı suyu veya lapası
  • Kırmızı biber suyu 
  • Adaçayı yaprakları 
  • Sarı kantaron
  • Ağaç çayı yağı 
  • Kuzu kulağı çayı banyosu
Belli başlı kaşıntı tedavileri altta yatan nedene bağlıdır. Diphenhydramine (Benadryl) gibi antihistaminikler ürtikerin neden olduğu kaşıntıları hafifletebilir; ancak diğer nedenlere bağlı kaşıntıları etkilemez. Antihistaminiklerin çoğu aynı zamanda aksi halde kaşıntı nedeniyle uyanık kalacak kişiye uyku da vermektedir. Yan etki olarak kişiye uyku vermeyen daha yeni antihistaminikler de kaşıntı tedavisinde kullanılmaktadır.

Kortizon içeren krem ve merhemler, böcek ısırıkları, kontak dermatit ya da egzamanın neden olduğu kaşıntının kontrol altına alınmasını sağlayabilir. Kortizonlu kremlerin doktor onayı olmadıkça yüze sürülmemesi ve uzun süreler boyu vücutta kullanılmaması gerekir. Yanıklara bağlı kaşıntıları hafifletmekle birlikte iyileşme sürecini de hızlandıran dexpanthenol adı verilen yeni bir ilaç da bulunmaktadır. Dexpanthenol etkilenen derinin kurumasını engelleyerek kaşıntının azalmasını sağlar.

Kaşıntının pek çok türü altta yatan neden başarılı biçimde tedavi edildiğinde geçmektedir.
Sabunlar genellikle cildi tahriş eder, kurutur ve kaşıntıyı daha kötü hale getirebilir. Bu yüzden yalnızca gerekli olduklarında kullanılmalıdırlar. Kaşıntılı bir cilde sahip olma eğilimindeki kişiler şunları yapmalıdır:
  • Her gün banyo yapmaktan kaçınmak.
  • Ilık su ile yıkanmak.
  • Hafif sabunlar kullanmak.
  • Banyodan hemen sonra kuru cildi, üzerinde az miktarda su kalacak şekilde sıvazlamak (ovulmamalıdır).
  • Banyodan hemen sonra bir nemlendirici tatbik etmek (lanolinli ürünlerden uzak durulmalıdır).
  • Özellikle de daha soğuk iklimlerde havaların ısındığı mevsimlerde bir hava nemlendiricisi kullanılmalıdır.

Yorumlar

© 2013 alternatifterapi.com Tüm hakları saklıdır.

Eleman Türkiye