Bilinen en eski şifa sistemidir bu nedenle de tüm diğer tıp sistemlerinin anası olarak nitelendirilmektedir. "Ayurveda” terimi antik Sanskrit kökeninden ”ayus”(hayat) ve "ved”(bilgi) sözcüklerinden türemiştir. Beden ile zihni dengeleme ve bunu muhafaza etme ve dış çevre ile uyum içerisinde olmak bu tıp sisteminin amaçlarından bazılarıdır.
Ayurveda sağlıklı ve dayanıklı Yaşam'ın bilgisi anlamına gelir ve Vedaların tıbbi yanı olarak da değerlendirilir. Vedalar, dünya üzerinde yazılmış en eski metinlerden birisidir. Veda ve Yoga sistemlerinde sağlık, yaratıcı ve ruhsal gelişimin sonu olarak değil, temeli olarak görülür.
Ayurveda'ya göre, hayatın amacı yalnızca yaşamak değil aynı zamanda hayatın anlamını da bulmaktır. Bu nedenle daha iyi bir beden-zihin ve ruh sağlığına sahip olmak için, bize verilmiş zaman ve kaynakları iyi kullanmalıyız. Ayurveda bizi doğal olarak buna yönlendirmektedir.
Ayurveda, Yoga’nın bir boyutu veya koludur ve genellikle fiziksel bedene hizmet eden Hatha Yoga ile ilişkilendirilir. Hatha Yoga bize fiziksel sağlık, esneklik ve stresin azaltılması için gerekli egzersizleri sunarken Ayurveda vücudumuza yeme düzeni ve tıbbi olarak nasıl bakacağımızın bilgisini verir. Her ikisi de fiziksel vücudun harmonisi, uyumu üzerine yoğunlaşır ki iç bilincimizin gücü bu yollarla harekete geçebilsin.
Geleneksel olarak Ayurveda'nın 8 kolu vardır. Buna Ashtanga Ayurveda denir.
Bunlar;
- Dahiliye
- Baş ve boyun rahatsızlıkları
- Ameliyat
- Zehirlenme tedavisi
- Pediyatri-çocuk hastalıkları
- Gençleştirme, yenilenme
- Afrodizyaklar
- Psikoloji
Ameliyatların yerini çoğunlukla batı tıbbı almıştır. Psikoloji dalı ise önemini yitirmiş olup, bugün batı'da gelişen beden-zihin çalışmaları sayseinde tekrar eski değerine kavuşmaktadır. Ayurveda, dayandığı bu geniş ve güçlü temel ile, dünya'da bugün gelişmekte olan bütüncül tıbbın merkezi olarak görülebilir. Ayrıca bu köklü tıp sistemi, sadece kişinin değil dünyanın da sağlığını korunması açıdan büyük bir etki ve öneme sahiptir.
Ingilizler, Hindistan'ı işgal ederek, ülkede ki tüm Ayurveda kliniklerini kapatıp yerlerine batı tıbbı getirmek istemişlerdir. Bu esnada birçok değerli bilgi kayıp olmuştur. Ancak bazı kliniklerin gizlice işlemeye devam etmeleri ve usta-çırak ilişkisinin devam etmesi sayesinde sayesinde bugün bilgilerin bir kısmına hala ulaşabilmekteyiz.
Şimdi Ayurveda tekrar eski önemine kavuşmaktadır. Sadece Hindistan'da değil, dünya'nın birçok yerinde Ayurveda klinikleri açılmaktadır. Birçok insan, hayvan ve bitki, Ayurvedik yöntemlerle şifa bulmaktadır. Batı tıbbı'nda çaresi bulunmamış bazı hastalıkları da tedavi etmesi konusunda dikkati çekmektedir. Buna dair birçok örnek bulunmaktadır.