Ayurveda, sağlığın korunması, hastalıkların iyileştirilmesi ve kişinin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olabilmek için başlıca üç terapi yöntemi kullanır:
- Rasyonel terapi – Yukti Vyapashraya
- Psikolojik Terapi - Sattvavajaya
- Spiritüel terapi – Daiva Vyapashraya
Rasyonel terapi, fiziksel hastalıkların iyileşmesini sağlamaya yönelik fiziksel tedavi yöntemlerini içerir. Psikolojik terapi, zihni ve duyguları sakinleştirip dengelemek üzerine uygulanan bir terapi yöntemi olmakla beraber, meditasyon gibi uygulamaları içerir. Spiritüel terapi ise yogik ve okült metodlarla karmanın iyileştirilmesine ve negatif tesirlerin yok edilmesine dayanır.
Klasik batı tıbbı ise sadece rasyonel terapiyi esas alarak, ilaçlar gibi kimyasalları kullanarak, kişinin fizik bedeni üzerine odaklanır. Ayurvedaya göre ise bu yaklaşım kısmen doğru olabilmekle beraber, psikolojik ve spiritüel yönden eksik bir terapi çeşididir. Ayurvedaya göre zihin ve karmayı yok sayarak bir çok hastalığın kökenini ve çözüm yöntemini anlamamız mümkün olamaz.
Ayurveda sadece diyet düzenlenmesi uygulayarak ve çeşitli bitkileri kullanarak tedavi etmez. Bunun yanı sıra yoga, meditasyon, mantralar, ritüeller ve değerli taşları da işin içerisine katarak, kişiye bütünsel olarak yardımcı olmayı hedefler.
1) Rasyonel Terapi
Rasyonel ya da objektif olarak planlanmış tedavi, hastalığın tedavisi için çeşitli diyetsel değişiklikleri ile beraber, çeşitli doğal ilaçların kullanılması sayesinde gerçekleştirilir. Doğal enerji ve güçlerin vücut üzerindeki etkilerinin ne şekilde olduğunu bilen Ayurvedik bilgiye ve hastalığın hangi doşanın dengesini ne şekilde bozduğuna göre, kişi hastalığın giderilmesine uygun olacak bitkisel ilaçlar kullanır, diyetini değiştirir, uygun egzersizleri yapar, gerekli masaj uygulamalarını yaptırır ve hayat tarzını uygun şekilde değiştirir.
Ayurvedada rasyonel terapi de genellikle kendi içerisinde üçe ayrılır:
- İçsel tedavi (ağızdan alınarak vücudu içten etkileyen ilaçlar kullanılır)
- Dışsal tedavi (vücuda sürülerek dışarıdan uygulanan ilaçlar kullanılır)
- Cerrahi yöntemler
2)Psikolojik Terapi
Ayurvedik psikolojik terapi, negatif duygusal durumlarla baş edebilmek için kişinin zihnini kontrol ederek eğitmesi esasına dayanır. Kendini bilme ve yıkıcı arzulardan kurtulmak için, arınmış ve Sattvik kalitedeki zihin durumuna ulaşılması amaçlanır.
Ayurveda özellikle yoga ve meditasyonu kullanarak, uzun ve sağlıklı bir yaşam, yenilenme, hastalıklardan kurtulma ve bilhassa psikolojik rahatsızlıkların üstesinden gelmeyi amaçlar. Psikolojik tedavi sayesinde belirli ölçüde spiritüel gelişme de sağlanabilmesine karşın, spiritüel terapi yöntemine göre daha az ritüeller içermektedir.
3)Spiritüel Terapi
"Spiritüel terapi” bazen "ilahi terapi” olarak da adlandırılmaktadır. Bu terapi yöntemi, fiziksel ya da psikolojik tedavilerle iyileştirilemeyen ve özellikle hastalık kaynağının kesin olarak belli olmadığı rahatsızlıklar için uygulanır.
Spiritüel terapide bir çok süptil, dini ya da okült metottan yararlanılarak negatif etkileri ve enerjileri uzaklaştırarak pozitif enerjileri çekmek amaçlanır.
Spiritüel terapide kullanılan bazı metodlar şunlardır: spesifik bazı mantraları tekrar etmek, spiritüel amaçlar için bitkiler ve değerli taşların enerjilerinden yararlanmak, iyi şansı arttırmak için yapılan ritüeller (Mangala), kurban adama (Bali), adak adama (Upahara), oruç tutma (Upavasa), hacca gitmek ya da kutsal yolculuğa çıkmak (Gamana), ateşe sunmak (Homa), pişmanlık seromonileri (Prayaschitta), fiziksel ve psikolojik iyi oluş hali için yapılan ritüeller (Swastyayana).
Yukarıda bahsedilen ritüeller sadece Ayurveda’ya ait olmayıp, özellikle Tantra, Yoga ve Jyotish (Hint astrolojisi) için de temel kabul edilebilen ritüellerdir. Bahsedilen ritüellerden bir çoğu sihirli gibi görülse de, aslında negatif karmik kalıpları yıkıp, negatif enerjiyi kovması amaçlandığı için, kendi içlerinde belirli kurallara ve belirli bir mantığa dayanır.
Yukarıda da bahsedilediği gibi, Ayurveda sağlıklı ve iyi olma halini sağlayabilmek ve hayattaki zorluklarla başa çıkabilmek için, çok çeşitli metodlar ve yöntemler kullanan bütünsel bir sistemdir.