Dharana zihnin etkilenmeyen konsantrasyonu anlamına gelir. Temel fikir, konsantrasyonu ya da dikkat yoğunlaşmasını bir doğrultuda tutmaktır. Beden asanalar ile kuvvetlendiğinde, zihin pranayama ateşi ile arındığında ve duyular pratyahara ile kontrol altına alınmış olduğunda, sadhaka (arayan) altıncı evre olan Dharana’ya erişir. Zihin kişi tek bir nokta ya da bütünüyle meşgul olduğu bir görev üzerine konsantre olur. Bu tam yoğunlaşma haline ulaşmak için zihin sakinleşmiş olmalıdır.
Dharana’da zihnin pek çok farklı doğrultuya yönlenebileceği koşullar yerine, dikkatin tek bir doğrultuda yoğunlaşacağı koşulları yaratırız. Derin tefekkür ve düşünme doğru koşulları yaratabilir ve kendi seçtiğimiz tek bir nokta üzerine daha da yoğun olarak odaklanırız. Özel bir zihin faaliyetini teşvik ederiz, bu ne kadar yoğunlaşırsa diğer zihin faaliyetleri o kadar geriler.
Dharana’da amaç zihnin dikkatini sabit bir varlık üzerine yoğunlaştırarak, onu istikrarlı ve sabit duruma getirmektir. Seçilen özel nesnenin amaçla, yani zihni görünüşte statik olan bir nesne üzerinde istikrarlı biçimde tutarak onun hatıralar, hayaller ya da yansıtmalı (reflektif) düşünceler içinde başıboş gezinmesini durdurma niyetiyle ilgili olması gerekmez. B.K.S. Iyengar zihin, zekâ ve egonun ölçülü olduğu zihinsel duruma ulaşmanın amaç olduğunu ve tüm bu yetilerin Tanrı için, O’nun hizmetinde O’na sunulduğunu söyler. Bu durumda "ben” ya da "benim” algısı yoktur.
Zihin Yoga uygulamalarıyla arındığında, etkin biçimde bir konuya ya da deneyime yoğunlaşabilmeye başlar. Bu sayede de artık içsel şifa potansiyelini serbest bırakabiliriz.
Eksiksiz Konsantrasyon
Daha önce de belirtildiği gibi Dharana kusursuz konsantrasyona ulaştığınız bir bilinç durumudur. Peki acaba mükemmel konsantrasyon denilen şey nedir?
Konsantrasyonunuz düz çizgide ilerleyen çok uzun bir yol ve düşüncenizde bu yolda ilerleyen bir araba olsun. Bu yolun düz olması dışında başka bir özelliği de sonu dışında herhangi bir çıkışı olmaması.Kusursuz konsantrasyon bu örnekteki gibidir. Dharana aşamasına ulaşmış bir insan yalnızca tek bir şeye odaklanır ve başka şeyler onun dikkatini dağıtamaz.
Dharana’dan Sonra Ne Geliyor?
Peki, kusursuz konsantrasyona ulaştıktan sonra neler oluyor? Kısaca özetlemek gerekirse zihin genişliyor, yayılıyor ve çok daha güçlü hale geliyor.
Çok daha güçlü hale gelmek veya genişlemek ne demek? Bu tür bir zihinle bakılınca her şeyi olduğu gibi görürsünüz, çünkü zihninizi o özel şeyden uzağa götürecek diğer dikkat dağıtıcı unsurlar araya giremezler. Bu dikkat dağıtıcılar arasında, bakılan şeyi olduğu gibi görmenizi engelleyen önyargıları, beklentileri ve korkuları da sayabilirsiniz.
Kuşkusuz bu türden sınırlı bir makale sizin Dharana’yı anlamanızı sağlayamaz. Dharana gibi zihin halleri veya bu açıdan herhangi bir zihin haline bir şeyler okuyarak ulaşamazsınız. Ama en azından size yardımcı olacak şekilde şu andaki zihin durumunuzla ilgili bir fikir sahibi olabilirsiniz.